Toekomst maken
Opkomende technologieën en democratische vernieuwing
2025 - 2026
Het gesprek over opkomende technologieën, zoals kunstmatige intelligentie (AI), wordt vaak gedomineerd door waarschuwingen: desinformatie, machtsconcentratie bij big tech bedrijven, verlies van privacy en toenemende ongelijkheid. Legitieme zorgen die deze aandacht verdienen. Maar wat als we het perspectief omdraaien? Wat als we technologie niet alleen zien als een bedreiging, maar ook als een kans om de democratie fundamenteel te vernieuwen?
Opkomende technologieën kunnen de democratie op verschillende manieren versterken. Ze maken het mogelijk om burgers directer te betrekken bij besluitvorming, taal- en toegankelijkheidsbarrières weg te nemen en deliberatie schaalbaar en inclusiever te maken. Ook kan AI helpen beleid begrijpelijker te maken of burgers in staat stellen hun stem te laten horen op momenten dat traditionele processen tekortschieten.
Daarbij zijn opkomende technologieën zijn niet alleen een technologisch vraagstuk. De vraag is ook maatschappelijk. Het integreren van opkomende technologieën in democratische besluitvorming vraagt om een bredere systeemverandering en om duidelijke voorwaarden. De vraag is niet alleen hoe technologieën kunnen worden ingezet om de democratie te versterken, maar ook wat er moet gebeuren om dit op een verantwoorde manier te doen. Welke plek geven we opkomende technologieën in besluitvormingsprocessen? En hoe waarborgen we daarbij transparantie en inclusiviteit?
Kansen in kaart
Dit onderzoeksproject brengt in kaart welke kansen opkomende technologieën bieden voor democratische vernieuwing. Op basis van een literatuurstudie, expertinterviews en praktijkvoorbeelden wordt onderzocht:
Hoe opkomende technologieën kunnen helpen burgers beter te betrekken bij politieke besluitvorming.
Onder welke voorwaarden technologie kan helpen bij het versterken van de democratie.
Waar opkomende technologieën voor democratische vernieuwing nu al wordt ingezet en welke lessen hieruit getrokken kunnen worden.
Het onderzoeksteam
Marike Blanken (coördinatie)
Berrie van der Molen
Annemarie van den Brink
Jikkie Wagenaar
In gesprek met AI
In samenwerking met Studio Winwin verleggen we dit najaar, juist tijdens de verkiezingen, de aandacht naar de lange termijn. Waar draait het in de toekomst eigenlijk om? En hoe kunnen technologie daarvoor inzetten? Om dit uit te zoeken gaan kinderen, ouderen en Marieke Koekkoek met AI in gesprek. Op drie plekken - een basisschool, een verzorgingshuis en de Volt-fractie - staat een ouderwetse paarse telefoon. Wie de hoorn opneemt, spreekt rechtstreeks met AI. Wat zou jij AI vragen voor een mooiere toekomst?
Over Studio Winwin
Studio Winwin maakt kunstzinnige interventies die uitnodigen om anders te kijken. De vorm is nooit het vertrekpunt: alles begint met een echte vraag – prikkelend, schurend of nog onbeantwoord. Dat kan uitmonden in portretten, mini-documentaires, interactieve kunstwerken, bijeenkomsten of pop-up musea.
Bij dit project waren betrokken:
Rianne de Jong
Ayla Schneiders
Maite Regout
Meer
Achtergrondartikel
Tussen gemak en ongemak
25 burgers over hun ervaring met generatieve AI
Project