Routekaart naar een gemeenschappelijke Europese defensie
Onderzoekspresentatie in Brussel
11 september 2025
De redactie
Op woensdag 3 september presenteerden CEPS en Charge het onderzoeksrapport ‘A roadmap towards a common defence for Europe’ in Brussel. De belangstelling was groot: de zaal zat tot de laatste stoel vol, een duidelijk signaal dat het thema van Europese defensiesamenwerking hoog op de Brusselse agenda staat. De hele presentatie terugkijken? De link naar de videoregistratie staat onderaan dit verslag.
Waar discussies over defensie-integratie vaak blijven hangen in de vraag of verdergaande Europese samenwerking wenselijk of haalbaar is, stond tijdens deze presentatie centraal hóe die samenwerking vorm moet krijgen, en welke stappen daarvoor nodig zijn.
Illusie van soevereiniteit
Na een welkomstwoord door Charge-directeur Berrie van der Molen werd het rapport gepresenteerd door CEPS-hoofdonderzoeker Steven Blockmans. In zijn introductie benadrukte Steven dat gezamenlijke defensie geen abstract federalistisch ideaal is, maar stevig verankerd ligt in de Europese verdragen. Hij stelde dat in het licht van de huidige geopolitieke context het opgeven van een stukje nationale soevereiniteit geen verlies hoeft te zijn: “Compromising on sovereignty is not a compromise but a logical solution.”
Daarna volgde een paneldiscussie onder leiding van Tinatin Akhvlediani, waarin Volt-Europarlementariër Reinier van Lanschot en Emmanuel Jacob (president van EUROMIL) reacties en inzichten deelden. Reinier wees op de hardnekkige illusie van nationale soevereiniteit: Europese landen zijn afzonderlijk te klein om zich werkelijk zelfstandig te verdedigen. De echte uitdaging ligt volgens hem dan ook in het doorbreken van deze illusie. “Europa bestaat uit landen die klein zijn en landen die nog niet doorhebben dat ze klein zijn”. Hij herinnerde aan de brede steun onder Europese burgers voor meer samenwerking, terwijl de politieke wil vaak achterblijft. De gevoelde urgentie blijft vluchtig. Reinier noemde een concreet voorbeeld uit zijn werk in het Europees Parlement: een ambitieuze zin over defensie-integratie werd, ondanks eerdere consensus, snel weer geschrapt toen de politieke urgentie wegviel.
Levendig debat
Emmanuel bracht een ander perspectief in door de sociale dimensie te benadrukken. Volgens hem blijft de aandacht te vaak steken bij industrie en materieel, terwijl zonder goed opgeleid en eerlijk behandeld personeel geen enkele strategie kans van slagen heeft. Zoals hij stelde: “Zonder de mannen en vrouwen die met dit materieel werken, komen we nergens. Investeren in militair personeel is essentieel.” Militaire samenwerking moet daarom ook gaan over werkomstandigheden, salarissen en een Europees kader dat recht doet aan de realiteit waarin soldaten al dagelijks internationaal samenwerken.
In de discussie met de zaal kwamen veel vragen en zorgen naar voren: hoe kunnen lessen uit de pandemie worden meegenomen in de strategische planning? Hoe zorg je dat landen met minder budgettaire ruimte toch betrokken blijven? En hoe combineer je militaire investeringen met sociale zekerheid, zodat burgers zich niet buitengesloten voelen maar juist meegenomen worden in dit proces? Ook onderwerpen als innovatie, de rol van Oekraïne en de mogelijkheden van gezamenlijke financiering via Eurobonds passeerden de revue.
Opvolging
Het onderzoek is natuurlijk pas echt van betekenis als de discussie ook buiten de zaal voortleeft. Volgens Steven blijkt dit uit de brede aandacht voor het rapport. Het is inmiddels ruim 500 keer gedownload van de CEPS-website. Op 4 september presenteerde Steven het rapport aan de Europese Defense & Security community van Volt. Teun Jansen, parlementair assistent voor Reinier in Brussel, gaf tijdens die sessie aan dat het rapport een centrale rol zal spelen in de beleidsontwikkeling op het gebied van defensie van Volt. Het onderzoek wordt bovendien opgevolgd met een nieuwe task force van CEPS. Je kunt de presentatie van het rapport hier terugkijken.
Meer
Column
Podcast Europa Dichterbij